به نقل از «قدس آنلاین»

مدیر گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رضوی: ادبیات در حمایت از فلسطین سنگ تمام گذاشته است

تاریخ انتشار: ۳۰ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۳۴۴۷۲

مدیر گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رضوی در گفت‌وگویی به پیشینه شعر مقاومت تا صدر اسلام و وضعیت کنونی آن پرداخت و از سنگ تمام ادبیات در حمایت از فلسطین سخن گفت.

به گزارش آستان‌نیوز، اگر به تاریخچه شعرهای اجتماعی نگاهی بیندازیم، بی‌گمان شعر مقاومت یکی از مهم‌ترین شاخه‌های تغییرآفرینی در جوامع مختلف بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شعری که نمونه‌های موفق آن را در ادبیات عرب با موضوع فلسطین شنیده‌ایم.

 به تازگی با رویدادهای ناگواری که در سرزمین فلسطین اشغالی رخ داده، شاهد اوج‌گیری دوباره سرایش شعر مقاومت در کشورهای مسلمان هستیم. سال 1385 بود که تعدادی از شاعران عرب در دیدار با رهبر معظم انقلاب به شعرخوانی‌ پرداختند و این دیدار مقدمه‌ای برای برگزاری دیداری پرشورتر در سال 1395 شد.

در همین دیدارها بود که رهبر معظم انقلاب ضمن اشاره به نقاط قوت شعر عرب بر ضرورت استفاده از شعر به نفع مقاومت فلسطین تأکید کردند و این موضوع، توجه تعداد زیادی از حاضران این جلسه را دوباره به اهمیت بالای شعر مقاومت معطوف کرد. چندی پیش نیز مستند «ترانه‌های بازگشت» که به همت مؤسسه فرهنگی، پژوهشی انقلاب اسلامی ساخته ‌شده بود از رسانه ملی پخش شد. در این مستند به شکل مفصلی درباره تاریخچه شعر مقاومت توضیحاتی ارائه شد.

برای بررسی دقیق‌تر وضعیت امروز شعر مقاومت و ویژگی‌های آن دکتر حمید عباس‌زاده؛ پژوهشگر ادبی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه علوم اسلامی رضوی در این باره با ما به گفت‌وگو نشست که در ادامه مشروح آن تقدیم می‌شود.

شاعران صدر اسلام، پیشتازان شعر مقاومت

دکتر عباس‌زاده در تشریح تاریخچه ادبیات مقاومت گفت: به جرئت می‌توان اعلام کرد تاریخچه ادبیات مقاومت که شامل شعر، داستان، خطابه‌ها و... می‌شود از زمان صدر اسلام در پرتو تعالیم قرآن کریم و رهنمودهای پیامبر اعظم(ص) شروع شده و شاعران مسلمان در همه دوره‌های تاریخی با این نوع نگاه، ذوق و قریحه خودشان را وقف ارزش‌های اسلامی کرده‌اند.

عموی پیامبر اکرم(ص) در صدر اسلام با شعر خودش از دین اسلام و مسلمانان دفاع کرده است پس از آن هم شاعران زیادی در کنار پیامبر اکرم(ص) تیغ بران کلام خودشان را از نیام بیرون کشیدند و با ظلم مبارزه کردند. حسان بن ثابت، کعب بن مالک و عبدالله بن رواحه جزو همین شاعران به شمار می‌آیند. در نتیجه، این شاعران را می‌توان پیشتازان شعر مقاومت در دنیای اسلام دانست.

ادبیات مقاومت در منطقه

عضو هیئت علمی دانشگاه رضوی افزود: وقتی ما به تاریخچه شعر و ادبیات در دو قرن گذشته توجه می‌کنیم در منطقه آسیا، غرب آسیا و آفریقا که زخم خورده استعمار داخلی و خارجی بوده‌اند با آثار فاخری در حوزه ادبیات مقاومت و پایداری مواجه می‌شویم. این ادبیات، صدای آزادمردانی است که همواره در پی دفاع از ارزش‌ها، سرزمین و موجودیت خودشان در مقابل بیگانگان بوده‌اند. آن‌ها این فریاد را در لباس شعر به گوش جهانیان رسانده‌اند.

دکتر عباس‌زاده گفت: ادبیات مقاومت با موضوع فلسطین نیز در همین راستا در نیمه دوم قرن بیستم و پس از جنگ‌هایی که میان کشورهای عربی و اسرائیل درگرفت به عنوان یک جریان شعری از دل جامعه مسلمانان جهان سر برآورد. در این دوره شاهد ظهور شاعرانی مانند محمود درویش، سمیح القاسم، ابراهیم طوغان، محمد الماغوط، نزار قبانی و... هستیم. این شاعران با سلاح کلمه در کنار شاعران، نویسندگان، روزنامه‌نگاران و خوانندگان دیگر کشورها به میدان آمدند.

وی تصریح کرد: گرچه برخی تحلیلگران معتقدند شعر مقاومت در دهه‌های گذشته رو به افول رفته اما بنده بر این باورم که هیچ گاه شاعران آزادی‌خواه دست از آرمان‌های فلسطین نکشیده‌اند؛ علاوه بر این، برخی شاعران نوقلم نیز به این جمع افزوده شده‌اند و این نشان‌دهنده روح پویا و حیات ادامه‌دار شعر مقاومت است.

راز جاودانگی ادبیات مقاومت

مدیر گروه زبان و ادبیات عربی گفت: باید به این نکته اشاره کرد که ادبیات مقاومت تنها به شعر مربوط نمی‌شود بلکه شامل سایر گونه‌های ادبی نیز می‌شود. بی‌تردید یکی از رازهای جاودانگی این ادبیات، همین جنبش فکری متعالی است. در تمام شاهکارهای ادبی، پس از زیبایی ساختاری و بیان، اندیشه‌های ناب و اصیل را می‌توان جزو اصول و دلایل ماندگاری یک اثر به شمار آورد.

عشق به سرزمین

این پژوهشگر ادبی در تشریح جایگاه پرداختن به موضوع سرزمین در شعر مقاومت افزود: مفهوم سرزمین در این نوع از ادبیات دارای جایگاه ویژه‌ای است. اگر شاعر شعر مقاومت را از خاک سرزمینش دور کنید او مانند گیاهی است که از خاک جدایش کرده‌اید و به زودی می‌خشکد. محمود درویش، شاعر مقاومت فلسطین درباره سرزمین اشغال شده‌اش می‌گوید:

«وطنم! ای عقابی که منقار شعله‌ورش را پنهان می‌کند در چشم‌هایم/ در خلال شاخه‌های چوب /تمام آنچه را که در پیشگاه مرگ، مالکش هستم/ پیشانی‌ام، دستم و چشمم را به تو می‌سپارم/ من وصیت کرده‌ام قلبم را چون درختی بکارند / تا پیشانی‌ام لانه‌ای برای گنجشککان باشد».

اسطوره‌آفرینی

وی خاطرنشان کرد: در ادبیات معمولاً از اسطوره‌های حقیقی یا ساخته ذهن شاعر یا شاعران گذشته وام گرفته می‌شود. شاعر از پیشینه‌های تاریخی وام می‌گیرد و روح و جان دوباره‌ای به اسطوره‌ها می‌بخشد تا جوانان را بیدار کند و خون غیرت را در رگ آن‌ها به جوش آورد. طارق ابن زیاد (که در فتح آندلس تأثیرگذار بود)، خنساء (بانوی شاعره مشهور عرب) و متنبی (از شاعران قرن چهارم و جزو تأثیرگذارترین شاعران عرب زبان) از جمله اسطوره‌های عرب به شمار می‌روند که «محمد الماغوط» از شاعران سوری، آن‌ها را در شعرش آورده و می‌گوید:

«پرچم میهنم را چونان پیراهنی خواهم پوشید/ و با نخستین گردبادی که بر پیراهنم می‌توفد/ از یکی از تپه‌های نزدیک به تاریخ، بالا می‌روم / شمشیرم را به مشت طارق / و سرم را به سینه خنساء / قلمم را به انگشتان متنبی پرتاب خواهم کرد».

منبع: آستان نیوز حسن احمدی‌فرد

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: ادبیات مقاومت شعر مقاومت صدر اسلام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۳۴۴۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

داستان فلسطین آنقدر جذاب است که نیازی به تخیل ندارد

ایسنا/فارس کارشناس حوزه فلسطین اعتقاد دارد که در زمینه مقاومت دچار کمبود کتاب و داستان هستیم، در حالیکه داستان‌های مربوط به فلسطین آنقدر جذابیت و تنوع دارد که نیازی به اضافه کردن تخیل در آن نیست.

مراسم رونمایی از مجموعه داستان «هزار و چهارصد و خیلی زود» با موضوع فلسطین امروز، ۹ اردیبهشت در سینما فرهنگ شیراز واقع در مرکز اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.

در این مراسم که با حضور هدی الموسوی خواهر شهید سید عباس موسوی دبیر کل سابق حزب الله لبنان به انجام رسید، سرپرست نویسندگان کتاب «هزار و چهارصد و خیلی‌زود» در مراسم رونمایی از این کتاب، آن را حاصل تلاش یک گروه ۱۲ نفره خواند و گفت:  این مجموعه داستان ماحصل تلاش گروهی از نویسندگان جوان در کارگاه داستان نویسی است که از زمان شهادت خبرنگار فلسطینی «شیرین ابوعاقله» در شیراز شکل گرفت.

میثم محمدی افزود: بعد از گذشت یکسال، تیم نویسندگان حدود ۱۵۰ داستانک و داستان کوتاه درباره فلسطین نوشتند که در پایان دوره بهترین آثار جمع انتخاب شده و  پس از طی مراحل فنی توسط نشر نواندیشان دنیای کتاب، به مرحله رونمایی رسید.

وی با بیان اینکه این گروه پس از تولید آثاری چون «داستان یک انسان واقعی» و «اینجا باران می بارد»، سومین بار است که به صورت جمعی به تولید محصول رسیده‌اند، گفت: هر بار تعداد اعضای گروه نسبت به اثر قبل افزایش داشته است.

محمدی با اشاره به پشتوانه مطالعاتی گروه و همراهی کارشناس حوزه فلسطین در کارگاه داستان نویسی یادآور شد: حضور کارشناسی مثل محمدمحسن فایضی و تسلط او به شرایط روز و تاریخچه فلسطین در این دوره از کارگاه آموزشی داستان نویسی خیلی به بخش تحقیقاتی کار کمک کرد.

او همچنین از تالیف کتابی دیگر متشکل از داستان کوتاه با موضوع کودکان کار خبر داد.

کارشناس حوزه فلسطین نیز با بیان اینکه کتاب هزار و چهار و خیلی زود به دنبال یک چیز جدید در جریان مقاومت است، گفت: جنگ در جاهای مختلفی از دنیا وجود دارد. کشت و کشتار، حتی کودک کشی را در نقاط دیگر دنیا هم دیده‌ایم اما چیزی که قضیه مقاومت فلسطین را متفاوت می‌کند را باید در مردمش جستجو کنیم.

محمدمحسن فایضی افزود: شهر غزه با یک میلیون و ۲٠٠ هزار نفر جمعیت، به‌جز جنگ، چیزهای دیگری مثل تحریم، قحطی نان، کمبود لوازم بهداشتی و درمانی و خیلی مسائل دیگر را هم در خود دارد، اما تفاوت آنها با سایر مردمان جهان این است که آنها حاضر نیستند خاک خود را ترک کنند.

وی با بیان اینکه در خصوص فلسطین با کمبود داستان و کتاب مواجه هستیم، گفت: حداقل ۴۰ سال است درباره این موضوع صحبت می‌کنیم اما کمتر به روایت قصه در این خصوص پرداخته‌ایم.

به اعتقاد فایضی، نوشتن از فلسطین نیازی به اضافه کردن تخیل ندارد.

او گفت: آنچه در فلسطین می‌گذرد به خودی خود آن‌قدر جذاب و متنوع است که فقط نیاز به روایت در یک بستر هنرمندانه دارد. کاری که در کتاب هزار و چهارصد و خیلی زود، انجام شده است و امیدواریم این آغازی باشد بر ادامه این راه.

خواهر شهید سید عباس موسوی دبیر کل سابق حزب الله لبنان نیز دقایقی به‌همراه مترجم خود به صحبت با حضار پرداخت و درباره هنر مقاومت و اثر آن در جهان اظهار کرد: هنر یک سری پیامدها دارد که از ارزش بالایی برخوردارند و برترین این هنرها مبارزه است.

هدی الموسوی افزود: مبارزه و جهاد، صرفا با شمشیر نیست بلکه با کاغذ و قلم هم هست و در ماجرای زنده کردن فلسطین، می‌تواند مثل صائقه عمل کند.

وی همچنین گفت: بر ما لازم است که تمام توانایی‌مان را برای پرداختن به موضوع مقاومت به عنوان یک عقیده، انتخاب و ایمان به کار بگیریم.

به گزارش ایسنا، در پایان این مراسم با حضور مسئولان فرهنگی و خانواده شهدا، از پوستر کتاب «هزار و چهارصد و خیلی زود» رونمایی شد.

انتهای پیام